FINANSE PUBLICZNE

finanse publiczne
 obejmują procesy związane z gromadzeniem
środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a
w szczególności:

gromadzenie dochodów i przychodów publicznych
wydatkowanie środków publicznych;
finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;
finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne;
zarządzanie środkami publicznymi;
zarządzanie długiem publicznym
rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej

publiczne środki pieniężne (dochody i wydatki publiczne) oraz wszelkie operacje dokonywane przy ich użyciu (tj. ich gromadzenie i wydatkowanie, zarządzanie, kontrola, organizacja)

„PUBLICZNE”
powszechne, jawne, przeznaczone dla ogółu

funkcje państwa Samuelson i Nordhaus wyróżniają trzy funkcje państwa, którego zadaniem jest zapewnienie:

efektywności całej gospodarki przy niesprawności rynkowego mechanizmu alokacji zasobów
Sprawiedliwości (równości) przy nadmiernej dysproporcji dochodów
stabilności gospodarki rynkowej przy jej cyklicznym funkcjonowaniu

funkcje finansów publicznych
 - POLITYCZNE
 - EKONOMICZNE: fiskalne; pozafiskalne: alokacyjna

redystrybucyjna (rozdzielcza)
stabilizacyjna
stymulacyjna (bodźcowa, interwencyjna)
ewidencyjno – kontrolna (informacyjna, sygnalizacyjna)

Funkcje polityczne - wyrażają się w oddziaływaniu, kształtowaniu oraz przekształcaniu rzeczywistości społeczno - gospodarczej w kierunku uznanym za pożądany przez władze publiczne
Funkcje polityczne wiążą się z zarządzaniem publiczną gospodarką finansową, które oznacza świadomą działalność podmiotów publicznych polegająca na wyborze i realizacji określonych celów za pomocą dobranych operacji finansowych.

Funkcja fiskalna (z łac. fiscus – koszyk )  - najstarsza, pierwotna funkcja finansów publicznych
polega na dążeniu do gromadzenia dochodów do budżetów publicznych zapewniających państwu i innym podmiotom publicznym wystarczające środki finansowe na realizacje ich ustawowych zadań

Funkcja stymulacyjna (bodźcowa, interwencyjna) - polega na aktywnym oddziaływaniu państwa za pomocą bodźców finansowych na zachowania różnych podmiotów
może mieć ono charakter pozytywny –nakłaniający do określonych zachowań (ulgi inwestycyjne, preferencyjne kredyty) lub negatywny – zmierzający do zaniechania lub ograniczenia pewnych zachowań (wysokie ca, wysokie kary za przestępstwa skarbowe)

Funkcja ewidencyjno –kontrolna - (informacyjna, sygnalizacyjna)- polega na ewidencji oraz kontroli przebiegu zjawisk gospodarczych i procesów finansowych, dokonywaniu ich analizy, podejmowaniu środków w celu przeciwdziałania zjawiskom negatywnym

Funkcja alokacyjna - Alokacja – rozdział czynników produkcji między różnorodne cele
polega na alokowaniu poprzez system finansów publicznych specyficznej kategorii dóbr, tj. dóbr publicznych i społecznych, które nie mogą być efektywne rozdzielane na zasadach rynkowych

Funkcja redystrybucyjna - redystrybucja - ponowny podział dochodów
Funkcja redystrybucyjna polega na korygowaniu przez państwo pierwotnego podziału DN ukształtowanego przez rynek w celu zapewnienia równowagi całego systemu społeczno – ekonomicznego

FUNKCJA STABILIZACYJNA - polega na wykorzystywaniu dochodów i wydatków budżetowych do oddziaływania na procesy gospodarcze w skali makroekonomicznej, by łagodzić lub przeciwdziałać skutkom występowania wahań koniunkturalnych

dobra publiczne
czyste dobra publiczne („pure public goods”) – dobra, które z przyczyn naturalnych mogą służyć całemu społeczeństwu i są konsumowane przez wszystkich członków danej społeczności (powietrze, rzeki, jeziora, autostrady, bezpieczeństwo zewnętrzne, działalność służb dyplomatycznych, itd.

dobra społeczne
 dobra społeczne („merit goods”) – dobra mieszane społeczno - prywatne, które ze względów fizycznych mogą być dobrami prywatnymi, ale na skutek doktryny społecznej i prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej są dostarczane obywatelowi nawet wtedy, gdy on tego nie akceptuje (ochrona zdrowia, edukacja).

sposoby wykorzystywania instrumentów podatkowych
automatyczne stabilizatory koniunktury –zaleta: szybka reakcja, wada: mogą być nieadekwatne do występującej w praktyce sytuacji
dyskrecjonalne (uznaniowe) – zaleta: państwo może reagować w sposób, jaki wymaga tego sytuacja, wada: ich zastosowanie wymaga czasu, co jest spowodowane długotrwałym i żmudnym procesem legislacyjnym